Blizne
Blizne
Wieś pięknie położona w dolinie rzeki Stobnicy, na wschód od Jasienicy Rosielnej. W akcie lokacyjnym wsi z 1336 roku po raz pierwszy pojawiła się nazwa Blizne. W tym przypadku nie dotyczyła ona jednak osady lecz lasu, w którego granicach zasadźca Falko mógł założyć nową wieś. Zbiegiem lat nazwy zaczęto używać do określenia wsi a dowodem jest dokument pochodzący z 1402 roku, mówiący o nabyciu części Bliznego przez biskupa przemyskiego Macieja Janinę. Z nazwą i powstaniem wsi Blizne wiąże się pewna legenda otóż z okazji przyłączenia Rusi do Polski, król Kazimierz Wielki urządził wielkie łowy w Puszczy Karpackiej. Przebywając w dolinie Stobnicy, drużyna króla tropiła dzikiego zwierza a siedzący na koniu król Kazimierz został zaatakowany przez potężnego niedźwiedzia. W ostatniej chwili, gdy wydawało się, że nie ma już ratunku dla króla, jeden z jego oddanych towarzyszy rzucił się na pomoc i powalił niedźwiedzia. Monarcha nie ucierpiał, ale jego dzielny obrońca został ciężko ranny, po ranie pozostała blizna. W dowód wdzięczności król swemu wybawcy nadał w dożywocie las, w którym miało miejsce owe zdarzenie. W lesie założono wieś, którą odtąd zaczęto nazywać Blizne.
W obecnie obowiązującym podziale administracyjnym kraju, Blizne wchodzi w skład gminy Jasienica Rosielna, należącej do powiatu brzozowskiego, położonego w województwie podkarpackim. W bezpośrednim sąsiedztwie Bliznego znajdują się: Jasienica Rosielna, Orzechówka, Stara Wieś, Przysietnica, Golcowa, Domaradz.
Miejscowość jest podzielona na dwie przeciwległe części Bliznego, które są dość wyraźnie zróżnicowane fizjograficznie. Lewa część (w stosunku do biegu rzeki) zwana Małą Stroną posiada wypłaszczone wzniesienia, sięgające do 300 m n.p.m., natomiast druga, Duża Strona cechuje się bogatszym ukształtowaniem, z wzniesieniami w kształcie ostrosłupa, przekraczającymi nawet 430 m n.p.m..
Najcenniejsze na terenie wsi są ekosystemy leśne. Są one pozostałością po piastowskiej puszczy karpackiej, spełniającej rolę pasa granicznego, które były karczowane przez ówczesnych mieszkańców tych ziem, powiększających tym sposobem swoje pola uprawne. Dzisiaj są to lasy mieszane, z charakterystycznymi gatunkami: jodły, sosny, świerka, buka, jaworu, modrzewia, dębu i brzozy. W podszyciu i runie leśnym rosną krzewy jagodowe i grzyby oraz wiele gatunków innych roślin m.in.: bluszcz pospolity, widłaki. W pobliżu potoków rosną olchy i topole. Na terenie Bliznego znajduje się kilka pomników przyrody. Obok kościoła rosną 2 dęby szypułkowe (jeden 250 lat, drugi 450 lat). Występuje tam również grupa 4 lip drobnolistnych w wieku 300-450 lat oraz pojedyncza 350 letnia. Także na pobliskim cmentarzu jest kilka wielowiekowych lip objętych ochroną.
Cennym zabytkiem tej miejscowości jest kościół pw. Wszystkich Świętych, gdyż w uznaniu wyjątkowych walorów historycznych i artystycznych w 2003 roku kościół został umieszczony na Liście Światowego Dziedzictwa Naturalnego i Kulturalnego UNESCO.
Wyjątkowej urody drewniany późnogotycki kościół został wzniesiony w połowie XV wieku, który w całości wzniesiono z ociosanych na kant bierwion jodłowych, połączonych na zrąb, położonych na dębowej podwalinie. Świątynia składa się z jednej nawy na rzucie zbliżonym do kwadratu i węższego prostokątnego prezbiterium od wschodu zamkniętego trójbocznie z dostawioną do niego prostokątną zakrystią (od strony północnej). W myśl średniowiecznej tradycji okna umiejscowiono od strony południowej (wyjątkiem jest jedno okno we wschodniej ścianie apsydy i dwa niewielkie w ścianie zachodniej). Nawa i prezbiterium nakryte zostały jednym dwuspadowym dachem o niezwykle mocnej konstrukcji więźby tzw. Storczykowej. Początkowo przy zachodniej elewacji kościoła nie było wieży-dzwonnicy lecz z całą pewnością istniała już w pierwszej połowie XVI wieku, o czym świadczy zachowany dzwon z 1549 roku. Obecna wieża o trzech kondygnacjach wzmiankowana jest po raz pierwszy w dokumentach wizytacyjnych biskupa przemyskiego Pawła Piaseckiego z 1646 roku. Wieża ta o konstrukcji słupowo-ramowej, wzmocniona licznymi zastrzałami i zwieńczona wydatną izbicą stanowiła doskonały punkt obserwacyjny - być może powstała z powodu najazdu tatarskiego na ziemie sanockie w 1624 roku. Usytuowanie jej przy głównym wejściu do świątyni dawało dodatkowe zabezpieczenie wnętrza kościoła, który w czasie zbrojnego najazdu był miejscem schronienia mieszkańców wsi.
Budynek kościoła przechodził jeszcze wiele przeobrażeń. W drugiej połowie XVII wieku dodano soboty na całym obwodzie, sięgające dolnych krawędzi okien. Na dachu dodano wieżyczkę na sygnaturkę. Obecna, powstała po zniszczeniu starej przez wichurę, pochodzi z 1745. W tym czasie dobudowano w wieży obszerny babiniec i powiększono główne wejście. W 1811 roku przeprowadzono kompleksowy remont świątyni, który znacznie zmienił jej bryłę: rozebrano soboty, oszalowano gontem całe ściany zewnętrzne, powiększono i podwyższono zakrystię. Do południowej elewacji nawy dostawiono obszerną kruchtę, która osłoniła południowe wejście i powiększyła przestrzeń użytkową. Od 1811 roku nie wprowadzono znaczących zmian w bryle kościoła, prowadzono jedynie prace przy wymianie gontów, naprawy ciesielskie. Plac wokół kościoła ogrodzono drewnianym parkanem z czterema murowanymi kapliczkami odpustowymi, które powstały około połowy XIX wieku.
Pierwotnie we wnętrzu kościoła jedynymi XV-wiecznymi akcentami malarskimi były zacheuszki (krzyże konsekracyjne) w postaci równoramiennych krzyży wpisanych w okrąg. W pierwszej ćwierci XVI wieku w prezbiterium umieszczono późnogotycka nastawę ołtarzową ze sceną Zwiastowania w szafie środkowej. Jej pozostałością jest figura Madonny, datowana na lata 1515-1520 i wykonana wg ryciny Albrechta Dűrera. W 1549 roku ściany prezbiterium i nawy pokryto polichromią. Najlepiej zachował się cykl pasyjny na północnej ścianie prezbiterium. Południowa ściana prezbiterium mieściła częściowo do dziś zachowany cykl maryjny, a wschodnia sceny biblijne przedstawiające Hioba i śmierć Judasza. Najważniejszym elementem polichromii jest zajmująca całą północną ścianę scena Sądu Ostatecznego.
W pierwszej połowie XX wieku stan zachowania świątyni znacznie się pogorszył. Nie prowadzono niezbędnych prac remontowych. Jeszcze w latach trzydziestych podjęto starania o budowę nowego, murowanego kościoła. Po wojnie, mimo zebranych materiałów budowlanych, władze nie zgodziły się na rozpoczęcie budowy. W 1964 roku po badaniach architektonicznych rozpoczęto działalność konserwatorską drewnianej konstrukcji, którą ukończono 1967 roku. Równolegle prowadzono prace przy wyposażeniu ruchomym kościoła: przeprowadzono konserwację ambony (odsłonięto jej pierwotną kolorystykę), odnowione zostały ołtarze i znajdujące się w nich obrazy. Podczas prac przy polichromii odnaleziono i poddano konserwacji figurę Madonny z późnogotyckiego, niezachowanego ołtarza, która z czasem zmieniając swe miejsce w kościele trafiła do przydrożnej kapliczki. Dziś, otoczona kultem, jest jedną z największych ozdób kościoła. W latach 70-tych XX wieku prace konserwatorskie rozszerzono na otoczenie kościoła i zespół plebański.
Niewątpliwie największym jednak walorem tej zabytkowej świątyni jest wnętrze a przede wszystkim polichromia pokrywająca ściany przedstawiająca tzw. "liber- pauperum" (księgę ubogich), czyli obrazkowy przekaz biblijny dla ludzi nie wykształconych. W tej miejscowości istnieje druga świątynia wybudowana przez mieszkańców wsi pw. Matki Bożej Królowej Pełnej Łaski.
Wartym uwagi jest wzniesiony na wzgórzu XIX- wieczna kaplica pw. św. Michała kilkaset metrów od zabytkowego kościoła, na wzgórzu nazywanym początkowo „Górą Blizneńską”, później i obecnie „Górą św. Michała”. Wzniesiona, w obecnym kształcie, przez mieszkańców Bliznego, w roku 1877 na miejscu zlikwidowanego klasztoru OO. Kapucynów, wieńczy bogatą historię własną, lokalnej miejscowości i okolicy. Kaplica stanowi wotum dziękczynne po najeździe Tatarów. W 1624 roku Tatarzy, którzy rozbili obóz w pobliskiej wsi Różanka napadli na wieś Blizne i uprowadzili w jasyr 60 ludzi, w miejscu obecnej kaplicy św. Michała. Tatarzy zostali przepędzeni w cudowny sposób przez dużą liczbę wojsk w białych szatach. Przerażeni jeńcy, oddali w opiekę św. Michałowi przez Przewielebnego Księdza Proboszcza, bez żadnych szkód i w pełnej liczbie powrócili do domów, przyrzekając szczególną wdzięczność św. Michałowi. Z tej samej pobudki i wdzięczności proboszcz zbudował na miłej górze kaplicę ku wiecznej pamięci na podobieństwo kaplicy św. Michała. Obecna Kaplica Św. Michała jest czwartym obiektem budowlanym od czasów budowania pierwszej kaplicy w roku 1674 przez ks. J. J. Nałogowskiego.
Jak głoszą niektórzy badacze, wzgórze było miejscem kultu religijnego jeszcze w okresie przedchrześcijańskim. Dziś jest licznie odwiedzane przez mieszkańców Bliznego, sąsiednich miejscowości i turystów z różnych regionów Polski.
Na początku lat dziewięćdziesiątych XX w., swoją siedzibę założyły w Bliznem Siostry Zawierzenia (Wspólnota Niepokalanej Matki Wielkiego Zawierzenia). Ich klasztor powstaje na obszarze Centrum wsi a zboczu wzgórza św. Michała. Klasztor Sióstr Zawierzenia Dom Generalny Żeńskiej Wspólnoty Zawierzenia prowadzi ognisko rekolekcyjne. Oferuje rekolekcje typu Ignacjańskiego dla szerokiego kręgu osób zainteresowanych.
Już w XVI wieku przy miejscowej parafii działała szkoła. Szkoła publiczna powstała w Bliznem w latach siedemdziesiątych XIX w., najpierw jednoklasowa. W następnych dziesięcioleciach zwiększała swój stopień organizacyjny zgodnie z ogólnym kierunkiem rozwoju oświaty w kraju. Dziś szkoła w Bliznem działa jako Zespół Szkół. W latach pięćdziesiątych i na początku lat sześćdziesiątych minionego wieku obok Szkoły Podstawowej funkcjonowała Szkoła Przysposobienia Rolniczego. Na potrzeby szkoły publicznej samorząd wiejski wybudował w XIX wieku budynek drewniany o trzech izbach lekcyjnych, który swoją funkcję pełnił do roku 1956, oczywiście w sposób niewydolny do potrzeb demograficznych wsi. Dopiero w latach 1954 – 1956 powstał nowy budynek szkolny wzniesiony (na gruntach probostwa) ze środków państwa z udziałem „czynu społecznego” mieszkańców. Budynek miał 7 izb lekcyjnych i wygospodarowaną dodatkowo w podpiwniczeniu zastępczą salę gimnastyczna o pow. 72 m2. Z trudem więc mieścił siedmioklasową szkołę z niektórymi podwójnymi oddziałami. Niewydolność lokalowa, techniczna i socjalna budynku spowodowały, że na początku lat osiemdziesiątych XX wieku podjęto rozbudowę szkoły. W latach 1983 – 2000 zrealizowano: nadbudowę istniejącego budynku o jedną kondygnację, nowy budynek dydaktyczny, salę gimnastyczną, basen kąpielowy do nauki pływania, szkolną oczyszczalnię ścieków typu „miniblik”, przebudowano system ogrzewania (powstał system trzymedialny: gaz ziemny, energia słoneczna pozyskiwana w cieczowych kolektorach, odzysk ciepła w procesie wentylacji basenu realizowany z udziałem pompy ciepła), nieznacznie powiększono teren przyszkolny.